ΦΩΤΟ & ΒΙΝΤΕΟ Μνήμες, συγκινήσεις & βραβεύσεις Μικρασιατών (Πετρουμιανών) της Κω στην εκδήλωση παρουσίασης του βιβλίου «Παλαιά Αλικαρνασσός», στην κατάμεστη Πν. Εστία Κω

ΔΕΙΤΕ ΦΩΤΟ & ΒΙΝΤΕΟ

Ρεπ. Γιάννης Κιάρης Χαρίκλεια Χριστοφή

Σε κλίμα έκδηλης συγκινησιακής φόρτισης τόσο από τις προσωπικές διηγήσεις και τη συλλογική μνήμη των μικρασιατών και των «Πετρουμιανών» της Κω, όσο και από τις βραβεύσεις ανθρώπων που πρόσφεραν σημαντικά στον ιερό σκοπό της ανέγερσης του ΙΝ του Αγίου Γεωργίου στη Νέα Αλικαρνασσό Κω, πραγματοποιήθηκε απόψε στην κατάμεστη Πνευματική Εστία η εκδήλωση παρουσίασης του βιβλίου του Μιχαήλ Ν. Τριανταφύλλου «Παλαιά Αλικαρνασσός» από τον Σύλλογο Μικρασιατών Κω Ο ΗΡΟΔΟΤΟΣ υπό την αιγίδα της Ιεράς Μητροπόλεως Κώου και Νισύρου.

Την εκδήλωση προλόγισε εκ μέρους του Συλλόγου Μικρασιατών Κω ο Νίκος Κανταρζής και στην συνέχεια ο Σταμάτης Μαρκόγλου είχε τον συντονισμό της τελετής βράβευσης.

Αρχικά βραβεύθηκε ο Επίτιμος Πρόεδρος του Συλλόγου Μικρασιατών Κω Μανώλης Τσιγαράς για την πολυετή προσφορά του στον σύλλογο και στον ιερό σκοπό ανέγερσης του ΙΝ του Αγ. Γεωργίου. Την απονομή έκανε ο Σεβασμιώτατος κ.κ. Ναθαναήλ, ο οποίος τόνισε ότι τα Θυρανοίξια θα γίνουν μόλις ολοκληρωθούν οι τελευταίες λεπτομέρειες, από τον Παναγιώτατο Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο.

Ακολούθησε η βράβευση του Αρχιτέκτονα του Ιερού Ναού, Άρχοντα του Οικουμενικού Πατριαρχείου Θ. Βαρκά. Την απονομή έκανε εκ μέρους του Δήμου της Κω και του Δημάρχου η Αντιπρόεδρος του ΔΟΠΑΒΣ Ειρήνη Χατζηχριστοφή.

Αμέσως μετά έγινε η βράβευση του Ηλεκτρολόγου μηχανικού του έργου Μιχάλη Χατζημάρκου. Την απονομή έκανε εκ μέρους της Περιφέρειας και του Περφερειάρχη η Εντεταλμένη Περιφερειακή σύμβουλος Ευρυδίκη Νάκη.

Στη συνέχεια έγινα η βράβευση του αείμνηστου στελέχους του συλλόγου Μικρασιατών Κω Ελευθέριου Πουλιού. Την απονομή έκανε ο Πρόεδρος του Παγκόσμιου Συμβουλίου Κώων Αποδήμων, καθηγητής Νικόλαος Ιτσινές, ενώ το βραβείο παρέλαβε εκ μέρους της οικογενείας η κ. Νίτσα Χατζημάρκου.

Βραβεία δόθηκαν επίσης στους απογόνους των αείμνηστων στελεχών του Συλλόγου Μικρασιατών Κω: Μιχαήλ Χρήστου Χατζηχριστοφή. Την απονομή έκανε ο καθηγητής και μέλος του Συλλόγου Ευάγγελος Χατζημιχαήλ, ενώ το βραβείο παρέλαβε ο γιος του, Χρήστος Χατζηχριστοφής (ο οποίος συγκινημένος μίλησε για τον πατέρα του).

Και το βραβείο για τους αείμνηστους Μιχάλη και Ειρήνη Χατζηχριστοφή παρέλαβαν για τον πατέρα τους, τα αδέλφια Βασίλης και Μιχάλης Χατζηχριστοφής. Την απονομή έκανε ο Πρόεδρος της ΜΕ του ΤΕΕ Κω Γιώργος Χρυσουλάκης ο οποίος (όπως και ο Θ. Βαρκάς νωρίτερα) αναφέρθηκε στο συλλογικό αίτημα της τοπικής κοινωνίας και τις προσπάθειες του ΤΕΕ για την παραχώρηση της παραλιακής έκτασης των 70 στρεμμάτων έμπροσθεν του ΙΝ του Αγ. Γεωργίου στη Νέα Αλικαρνασσό Κω.

Στο δεύτερο μέρος της εκδήλωσης έγινε η παρουσίαση του πολύ ενδιαφέροντος βιβλίου «Παλαιά Αλικαρνασσός» από τον καθηγητή – ιστορικό ερευνητή και συγγραφέα Αλέκο Μαρκόγλου, παρουσία του συγγραφέα του βιβλίου Μιχαήλ Ν. Τριανταφύλλου (Πετρουμιανού δεύτερης γενιάς, από τη Ρόδο ο οποίος είναι ξεναγός στο επάγγελμα).

Το ταξίδι που περιγράφει αυτό το βιβλίο ξεκινάει 225 χρόνια πριν, δηλαδή το 1795, στην Αλικαρνασσό της Μικράς Ασίας. Ο συγγραφέας του, Μιχάλης Τριανταφύλλου, αναζητεί τους προγόνους του, την ιστορία της οικογένειάς του, το γενεαλογικό του δέντρο.

Ο συγγραφέας μας, Μιχάλης Τριανταφύλλου, ιχνηλατεί το παρελθόν του. Το Πρώτο κεφάλαιο  του βιβλίου ανιχνεύει τη γενεαλογία της οικογένειας Τριανταφύλλου από τον πατέρα του προπάππου του. Όπως γράφει κι ίδιος ο συγγραφέας, όλα ξεκίνησαν από μια εύλογη απορία της μικρής του κόρης, η οποία ρώτησε τον πατέρα της με ποιον ακριβώς τρόπο συγγενεύουν με τους Τριανταφύλλου από την οινοποιία Έμερυ της Ρόδου.

Όπως εξήγησε ο κ. Τριανταφύλλου, συνειδητοποίησε ότι ούτε ο ίδιος ήξερε ακριβώς πώς συγγένευαν. Κι από τότε άρχισε να σκαλίζει… Κι όπως παραδέχεται ο ίδιος, εθίστηκε σ’ αυτό το ψάξιμο. Ξεκίνησε από δύο γενεές προς τα πίσω κι αυτές οι δύο έγιναν τρεις, οι τρεις τέσσερις και τελικά έφτασαν τις έξι και τις οκτώ (συνολικά 400 ονόματα).

Το Δεύτερο Κεφάλαιο έχει τίτλο «Τοπογραφία μιας χαμένης πατρίδας». Είναι το εκτενέστερο του βιβλίου κι εκεί μπορεί κανείς να βρει πληροφορίες για τους δρόμους της Αλικαρνασσού, τις βρύσες, τις εκκλησίες, τα νεκροταφεία, τα γύρω χωριά, κ.λ.π. Το Τρίτο Κεφάλαιο αποτελεί ένα ταξίδι στο χρόνο, μια βόλτα στο Πετρούμι. Ο Μιχάλης Τριανταφύλλου παίρνει το νήμα της περιπλάνησης από ανθρώπους της πρώτης γενιάς, που μας ταξιδεύουν με τις μαρτυρίες τους σ’ εκείνη την εποχή.

Το Τέταρτο Κεφάλαιο είναι από αυτά που εξάπτουν την περιέργεια του αναγνώστη. Εκεί περιγράφονται ήθη και έθιμα της χαμένης πατρίδας, όπως το σπάσιμο του ροδιού (το οποίο διατηρούμε και σήμερα), το πάλεμα της καμήλας, αλλά και το φοβερό «Παίρνω άλλη», κατά το οποίο ο ερωτευμένος νέος έμπηγε επιδεικτικά ένα μαχαίρι στο πόδι τους λέγοντας «Παίρνω άλλη», όταν η κοπέλα είτε δεν τον ήθελε είτε τον απέρριπταν οι δικοί της. Στο κεφάλαιο αυτό, παρατίθενται επίσης τραγούδια (κάλαντα), παιχνίδια, καρναβάλια και μασκαράδες (καμουζέλες), παραδοσιακά πιάτα, τοπικές φορεσιές, κ.α.

Το Πέμπτο Κεφάλαιο ασχολείται με την Διοικητική Οργάνωση της πόλης. Εκεί μπορεί κανείς να βρει πληροφορίες για το πώς λειτουργούσε η τουρκική διοίκηση με τον Καϊμακάμη, η τοπική αυτοδιοίκηση με την Δημογεροντία, η παιδεία, τα κρυφά σχολειά, κ.λ.π. Παρατίθενται, επίσης, λίστες με ιερείς και δασκάλους της εποχής.

Στο Έκτο Κεφάλαιο έχουμε σπίτια, αρχοντικά και πρόσωπα, οικογένειες. Το σπίτι της οικογένειας του συγγραφέα μας είναι αυτό όπου στεγάζεται η σημερινή Βιβλιοθήκη. Κι όπως γράφει ο ίδιος ο Μιχάλης, όταν επισκέφτηκε το πατρικό του σπίτι διστακτικός αρχικά για το πώς θα γινόταν δεκτός, η έκπληξη ήταν κάτι παραπάνω από ευχάριστη. Ο διευθυντής της βιβλιοθήκης τον ξενάγησε στους χώρους του κτιρίου, ενώ άνθρωποι με τους οποίους δεν είχε καμία σχέση, άγνωστοι, έγιναν πρόθυμοι ξεναγοί του στο παρελθόν.

«Πήγα στη γενέτειρα του παππού μου και του παππού του παππού μου, την Αλικαρνασσό. Βγαίνοντας από το λιμάνι, μετά τα πρώτα λεπτά, ένιωσα παράξενα. Ωραία. Ένιωσα σαν να επέστρεφα σπίτι μου. Η συγκίνηση με είχε συνεπάρει», πρόσθεσε χαρακτηριστικά ο κ. Τριανταφύλλου.

Στο Έκτο Κεφάλαιο αξιομνημόνευτη είναι η ιστορία του θρυλικού Τσακιτζή, ενός είδους λαϊκού ήρωα, προστάτη των καταπιεσμένων, ο οποίος έγινε τραγούδι και στα τούρκικα και στα ελληνικά.
Το Έβδομο Κεφάλαιο, συντομότατο, αναφέρεται στο επάγγελμα του προπάππου του, Μιχάλη Τριανταφύλλου, ο οποίος ήταν ράφτης.

Το Όγδοο Κεφάλαιο περιλαμβάνει αρχεία, συμβολαιογραφικά έγγραφα της εποχής, πληροφορίες από τα εικονίσματα, τα οποία -είναι αξιοπερίεργο- στο πίσω μέρος τους λειτουργούσαν ως ένα είδος ληξιαρχείου της οικογένειας, αναγράφοντας γεννήσεις, βαπτίσεις, γάμους και θανάτους των μελών της. Τέλος, μπορεί να βρει κανείς μαρτυρίες από γνωστούς περιηγητές, όπως ο Σατωβριάν, ο Φίλιπσον, ο Νιούτον, κ.α.

Το Ένατο Κεφάλαιο φέρει τον τίτλο «Οι Ιταλοί μπήκαν στην πόλη….». Πραγματεύεται την ιταλική κατοχή από το Μάιο του 1919 έως τον Απρίλιο του 1920. Η Ιταλία αρχικά αποβίβασε τα στρατεύματά της με τη λεγόμενη «αποστολή στην Ανατολία» (spedizione a Anatolia), αλλά βρήκε τα πράγματα πιο πολύπλοκα απ’ ότι φανταζόταν. Έτσι, λόγω έξαρσης του εθνικιστικού κινήματος των Νεοτούρκων και, συγχρόνως, πιεσμένη από εσωτερικά προβλήματα, αποφάσισε ν’ αποσύρει τα στρατεύματά της από τη νοτιοανατολική Μικρά Ασία.

Το Δέκατο Κεφάλαιο είναι τα «Ποιμενικά» της Αλικαρνασσού. Εδώ έχουμε σκωπτικές διηγήσεις περί βοσκών, καθώς κι ένα γλωσσάριο με λέξεις ποιμενικές.

Το Ένδεκατο Κεφάλαιο βασίζεται στη μεταπτυχιακή εργασία της Ελένης Ψαραδάκη για τη Νέα Αλικαρνασσό στην Κρήτη. Έχει τον πολύ ποιητικό τίτλο: «Ένα ταξίδι τελείωσε, ένα ταξίδι ξεκίνησε…» Η ιστορία των Αλικαρνασσέων που στέριωσαν σε μια νέα πατρίδα στην Κρήτη μετά την καταστροφή και τον διωγμό, είναι ενδεικτική της εποποιίας της νεότερης ιστορίας μας που λέγεται ενσωμάτωση του Μικρασιατικού Ελληνισμού. Όλοι αυτοί οι Μικρασιάτες πρόσφυγες, άνθρωποι νοικοκυραίοι, έχασαν τα πάντα και ξεκίνησαν από το μηδέν στις νέες πατρίδες τους, σε πολύ αντίξοες συνθήκες, κι όμως ορθοπόδησαν και προόδευσαν, χωρίς ποτέ να ξεχάσουν βέβαια τις προγονικές εστίες τους.

Το Δωδέκατο Κεφάλαιο είναι «Λέξεις από την Πατρίδα…». Ο συγγραφέας παραθέτει σ’ ένα «Γλωσσάρι» λέξεις από την καθημερινή ντοπιολαλιά, η οποία χρησιμοποιούσε γλωσσικά δάνεια από την τουρκική. Το Γλωσσάρι αυτό βασίστηκε στις γλωσσολογικές μελέτες του καθηγητή Νίκου Κοντοσσόπουλου.

Ο αναγνώστης μπορεί να βρει εδώ πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία για τη γλωσσική ποικιλία της Αλικαρνασσού με λήμματα, όπως το ‘αγγάστρι’ (εγκυμοσύνη), ‘αλεφαντάρι’ (αράχνη), ‘αλισβερίσι’ (συναλλαγή), ‘αμανάτι’ (ενέχυρο), ‘γιαπράκια’ (ντολμάδες), ‘γιαβάς-γιαβάς’ , ‘γάλι-γάλι’ (σιγά-σιγά), ‘καφάς’ (κρανίο), κ.α.

Τέλος, το Δέκατο Τρίτο Κεφάλαιο εξετάζει «Το Πετρούμι…100 χρόνια μετά» με εικόνες του σήμερα. Ακολουθούν οι Πηγές του συγγραφέα (δηλαδή η Βιβλιογραφία του), ένα Αλφαβητικό Ευρετήριο Ονομάτων και φυσικά, το πολύ συγκινητικό «Αντί Επιλόγου», στο οποίο ο Μιχάλης Τριανταφύλλου επιμένει στην ανάγκη να διατηρηθούν αυτές οι μνήμες ζωντανές, οι μνήμες των παππούδων, των θείων και όποιου από τις παλαιότερες γενιές θυμάται κάτι. Οι μνήμες αυτές πρέπει να καταγραφούν.

Αξιοσημείωτη η αναφορά του συγγραφέα στην ουσιαστική συμβολή πολλών Πετρουμιανών με πολύ σημαντικές πληροφορίες και υλικό που του παραχώρησαν, μεταξύ των οποίων η κόρη του αείμνηστου εκδότη της εφημερίδας «Αλικαρνασσός» (φωτο έκδοση εν Αθήναις 1954)  Απόστολου Μουζουράκη κ. Βασιλική Μουζουράκη (φωτό) και ο εξάδελφός της καθηγητής κ. Θεόφιλος Μουζουράκης (ο οποίος έκανε μια σύντομη παρέμβαση στο κλείσιμο της εκδήλωσης αναφερόμενος στο υλικό το οποίο έχει αλλά και στην ανάγκη όλοι οι απόγονοι των Μικρασιατών να μην πετάνε τίποτα στα σκουπίδια και αν εκείνη το θεωρούν άχρηστο να το παραχωρήσουν στους ερευνητές για να πιάσει τόπο για τις επόμενες γενιές).

Έκκληση την οποία έκανε και ο ίδιος ο συγγραφέας κ. Τριανταφύλλου, κλείνοντας την ομιλία του, καλώντας όλους τους παριστάμενους Πετρουμιανούς της Κω, να κοιτάξουν όλα τα ονόματα πίσω από παλιές φωτογραφίες και κάδρα και να του δώσουν όλα τα στοιχεία του γενεαλογικού τους δέντρου για να τα συμπεριλάβει στα επόμενα βιβλία που ετοιμάζει.