Αναφορά στο 2ο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ: από την αριστερά στην σοσιαλδημοκρατία
Ζητήσαμε από μερικούς φίλους να μελετήσουμε τις προσυνεδριακές θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ και να γράψουμε ένα κείμενο σκέψεων. Η απάντηση ήταν: ‘’ΟΧΙ! ας μην χάνουμε τον χρόνο μας. Όλα είναι στον αυτόματο πιλότο. Μας πάνε. Η ελπίδα έσβησε!’’ Όμως η ζωή δεν σταματά. Έχουμε ανάγκη την κριτική και την αυτοκριτική που οδηγούν στην αυτογνωσία ως προϋπόθεση της συμμετοχής στον αγώνα για την αλλαγή που…συνεχίζεται. Ας δούμε μερικές βασικές διαφορές στις θέσεις του 1ου και 2ου Συνεδρίου του ΣΥΡΙΖΑ.
—Το 1ο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ πραγματοποιήθηκε τον Ιούλιο του 2013 όταν το κόμμα ήταν Αξιωματική Αντιπολίτευση μετά τις διπλές εκλογές του 2012. Η κοινωνική δυσφορία απέναντι στην κυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ ήταν έντονη και θέσεις του συνεδρίου του 2013 αντανακλούσαν την ανάγκη να παρουσιάσει το κόμμα ένα συνεκτικό πολιτικό πρόγραμμα διακυβέρνησης. Η πολιτική απόφαση του 1ου Συνεδρίου του ΣΥΡΙΖΑ στη γενική της κατεύθυνση αντί-μνημονιακή και ταξικά προσανατολισμένη υπέρ των υποτελών κοινωνικών τάξεων, στην πράξη αποδείχθηκε πως είχε κενά για τη στρατηγική του κόμματος. Το κενό αποδεδείχθηκε με επώδυνο τρόπο τον Ιούλιο του 2015, όταν η κυβέρνηση μπροστά στην αδιαλλαξία των δανειστών εμφανίζεται πλήρως ανέτοιμη να θέσει σε εφαρμογή ένα plan Β, επειδή αφελώς πίστευε ότι οι δανειστές δε θα κάνουν πράξη τις απειλές τους και ίσως επειδή συνειδητά είχε επιλέξει να μη φτάσει μέχρι τέλους την υπόθεση της κατάργησης των μνημονίων.
—Το 2ο Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ θα λάβει χώρα σε μία διαφορετική πολιτική συγκυρία δεδομένης της συνέχισης των μνημονιακών πολιτικών από την κυβέρνηση που ο ΣΥΡΙΖΑ προΐσταται. Στην πραγματικότητα το κόμμα υπολειτουργεί χωρίς να έχει τη δυνατότητα να επηρεάζει το κυβερνητικό έργο. Το συνέδριο μοιάζει να έχει επικοινωνιακό χαρακτήρα και οι αποφάσεις του, όπως συνηθίζεται στα κόμματα που βρίσκονται στην κυβέρνηση, θα ξεχαστούν μέσα σε λίγες ημέρες.
1. Στο 1ο συνέδριο δεσμεύεται ο ΣΥΡΙΖΑ, ως κυβέρνηση θα καταργήσει και ακυρώσει τα μνημόνια και τους εφαρμοστικούς νόμους. Τρία χρόνια μετά, οι θέσεις του 2ου συνεδρίου αναγνωρίζουν ότι: « Οι προγραμματικές του δυνατότητες (του ΣΥΡΙΖΑ), ως κόμματος που ηγείται της κυβέρνησης υπόκεινται σε περιορισμούς: από το διεθνές και ευρωπαϊκό περιβάλλον, τους όρους της συμφωνίας (σ.σ. 3ο Μνημόνιο) και το καθεστώς επιτροπείας από τους δανειστές».
2. Το χρέος και το τραπεζικό σύστημα το 2013: «Αποτρέπουμε τη μετατροπή της χώρας σε αποικία χρέους θέτοντας ως πρώτο θέμα τη διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους του χρέους πραγματοποιώντας λογιστικό έλεγχο και θέτοντας το τραπεζικό σύστημα υπό την ιδιοκτησία και τον έλεγχο του δημοσίου». Το 2016: «η συμφωνία θέτει για πρώτη φορά σαφές και δεσμευτικό χρονοδιάγραμμα για την έναρξη συζητήσεων σχετικά με την αναδιάρθρωση και τους όρους αποπληρωμής του δημόσιου χρέους ενώ έχει απολεσθεί η δυνατότητα να αναλάβει το Δημόσιο άμεσα των έλεγχο των τραπεζών».
3. στο ζήτημα των ιδιωτικοποιήσεων και του ξεπουλήματος του δημοσίου πλούτου το 2013: «Ακυρώνουμε τις προβλεπόμενες ιδιωτικοποιήσεις και τη λεηλασία του δημόσιου πλούτου, επαναφέρουμε υπό δημόσιο έλεγχο και ανασυγκροτούμε πλήρως τις επιχειρήσεις στρατηγικής σημασίας που έχουν ιδιωτικοποιηθεί ή βρίσκονται σε διαδικασία ιδιωτικοποίησης, ώστε να διαμορφώσουμε έναν ισχυρό, παραγωγικό, αποτελεσματικό και ανοιχτό σε συνεργασίες, δημόσιο τομέα νέου τύπου». Το 2016: ο ΣΥΡΙΖΑ «στηρίζει την συγκέντρωση περιουσιακών στοιχείων του Δημοσίου κάτω από μία ενιαία στέγη (το Υπερταμείο), τη διαχείριση τους ως σύνολο με σκοπό την καλύτερη αξιοποίηση τους».
4. Στις 26 προγραμματικές τομές του 2016 που προτείνουν οι θέσεις δεν υπάρχει η παραμικρή αναφορά στη φορολόγηση του πλούτου. Το 2013: «Τα δημόσια έσοδα θα προέλθουν από τη φορολόγηση του πλούτου, των καθαρών κερδών, των υψηλών εισοδημάτων, της μεγάλης ακίνητης και εκκλησιαστικής περιουσίας, από την ακύρωση των προνομίων της ολιγαρχίας και των πολυεθνικών επιχειρήσεων και από την ανάσχεση της ύφεσης της οικονομίας» ενώ το 2016 μία γενικόλογη πρόταση ότι «για να είναι βιώσιμη η ανάπτυξη χρειάζεται να συνδέεται(…)με αναδιανομή μέσω της φορολογίας και των κοινωνικών δαπανών».
5. για το ζήτημα των υπερχρεωμένων νοικοκυριών το 2013: «δεν θα επιτρέψουμε καμία κατάσχεση πρώτης κατοικίας λόγω χρέους» το 2016: «Η αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων με οικονομικά βιώσιμο και κοινωνικά δίκαιο τρόπο για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά και επιχειρήσεις, με κεντρικό στόχο την προστασία της πρώτης κατοικίας και τη διαφύλαξη των θέσεων εργασίας».
6. κεντρικές προεκλογικές δεσμεύσεις του ΣΥΡΙΖΑ στο 1ο Συνέδριο είναι η επαναπρόσληψη των δημοσίων υπαλλήλων: «Δεν θα αναγνωρίσουμε τις συνταγματικές και παράνομες ενέργειες της κυβέρνησης (Σαμαρά) που οδήγησαν το τελευταίο διάστημα σε διαθεσιμότητα χιλιάδες δημοσίων υπαλλήλων και σε κατάργηση σημαντικών υπηρεσιών του Δημόσιου τομέα. Στη δική μας προσέγγιση του δημοσίου ως μοχλού ανασυγκρότησης της χώρας όλοι οι εργαζόμενοι που απολύθηκαν έχουν ρόλο και θα επαναπροσληφθούν». Καμία αναφορά το 2016
7. στην πολιτική διαχείρισης των δημόσιων έργων το 2013 «ΣΥΡΙΖΑ θα επαναδιαπραγματευόταν τις συμβάσεις και θα διεκδικούσε από τους παραχωρησιούχους τις χρηματικές οφειλές τους προς το δημόσιο και θα δημιουργούσε δημόσιο φορέα με κοινωνικό έλεγχο για τη συνέχιση των έργων επέκτασης, βελτίωσης και συντήρησης των οδικών δικτύων» το 2016: σιωπή και αποδοχή των δεσμεύσεων.
8. για την τοπική αυτοδιοίκηση το 2013 η δέσμευση για αντικατάσταση του «Καλλικράτη» το 2016: μια αόριστη υπόσχεση επανασχεδιασμού του θεσμικού πλαισίου της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας αυτοδιοίκησης, χωρίς όμως να γίνεται κάποια νύξη για κατάργησή του.
9. για τον τουρισμό η θέση το 2013 για «επανάκτηση των αναπτυξιακών εργαλείων υπό δημόσιο έλεγχο» παραμερίζεται το 2016 και μαζί της η προσπάθεια για απεξάρτηση του ελληνικού τουριστικού προϊόντος από τους μεγάλους tour operators.
10. για την φροντιστηριακή και την ιδιωτική εκπαίδευση: το 2013 «η φροντιστηριακή και ιδιωτική εκπαίδευση αποτελούν παθογένεια, η οποία θα εξαλειφθεί μέσω της αναβάθμισης και ουσιαστικοποίησης της δημόσιας» και το 2016 περιορίζεται να πει ότι οι οικογενειακές δαπάνες πρέπει να μειωθούν, με την απόκτηση των αναγκαίων γνώσεων που η πολιτεία πρέπει να παρέχει στα δημόσια σχολεία και ότι θα πρέπει να καταργηθούν η μαύρη εργασία και οι αναιτιολόγητες απολύσεις στα φροντιστήρια.
11. Στον τομέα της υγείας οι θέσεις του 1ου συνεδρίου για δωρεάν φάρμακα στους χρονίως πάσχοντες και για κάθε ασθενή που ζει κάτω από τα όρια της φτώχειας αφήνονται το 2016 και πάλι στη σφαίρα της γενικότητας με τη θέσπιση μιας «βιώσιμης φαρμακευτικής πολιτικής προς όφελος των ασθενών».
12. Τέλος, θα πρέπει να σημειώσουμε την ακύρωση μιας πραγματικά ριζοσπαστικής απόφασης του 1ουσυνεδρίου που στόχευε, ως μέρος της ευρύτερης αναδιανομής του πλούτου, στην αναδιανομή της αγροτικής γης (δημόσιας, εκκλησιαστικής, μεγάλης ιδιωτικής) προς όφελος των φτωχών αγροτών. Αυτονόητη η μη συμπερίληψή της στις θέσεις για το συνέδριο του 2016.
13. Αισθητή η απουσία οποιασδήποτε αναφοράς στα κινήματα και σε κοινωνικές διεκδικήσεις που ο ΣΥΡΙΖΑ πρωτοστάτησε κατά την περίοδο του πρώτου συνεδρίου και μέχρι το 2015: διόδια, στην καταβολή του ΕΝΦΙΑ και στο σταμάτημα της εξόρυξης χρυσού στις Σκουριές.
14. στο προσφυγικό-μεταναστευτικό ο σημερινός ΣΥΡΙΖΑ πηγαίνει ένα βήμα πίσω καθώς έχει πάψει, όπως φαίνεται από το κείμενο θέσεων, να επιδιώκει την κατάργηση της Συμφωνίας του Δουβλίνου και των αναθεωρήσεών της και άκριτα ακολουθεί την πολιτική της Γερμανίας.
15. στο 1ο Συνέδριο τονίζεται κατηγορηματικά ότι «η αποτροπή της στρατιωτικής συνεργασίας με το Ισραήλ» συνιστά έναν από τους άξονες της εξωτερικής πολιτικής της χώρας φτάνουμε το 2016 όπου η θέση προσαρμόζεται: «Η σταθερή αλληλέγγυα στάση μας απέναντι στο λαό της Παλαιστίνης και τους αγώνες του δεν εμποδίζεται ούτε αναιρείται από την ανάπτυξη των διμερών σχέσεων Ελλάδας-Ισραήλ στη βάση του αμοιβαίου οφέλους και μακριά από εμπλοκή σε κάθε είδους πολεμικά σενάρια».
16. Το 1Ο συνέδριο εντάσσει την «απεμπλοκή της Ελλάδας» από την Ατλαντική Συμμαχία στους άξονες της εξωτερικής πολιτικής το 2ο θεωρεί απλώς ότι «η ελληνική εξωτερική πολιτική δεν πρέπει να εναρμονίζεται με τα κελεύσματα και τις επιθυμίες των ΗΠΑ και των ισχυρότερων κρατών-μελών της Ε.Ε, αλλά να αξιοποιεί την ιστορική και γεωπολιτική θέση της χώρας μας με τρόπο που αντιστοιχεί στις μεγάλες ανακατατάξεις της εποχή μας».
17. Τέλος, το 2016 παραλείπεται τελείως η αναφορά στη διεκδίκηση των γερμανικών οφειλών στην Ελλάδα από το Β΄ΠΠ. Το αίτημα ήταν σαφώς διατυπωμένο στην απόφαση του 1ου συνεδρίου : «Ο ΣΥΡΙΖΑ θα συνεχίζει να απαιτεί από τη Γερμανία τις πολεμικές κατοχικές αποζημιώσεις, το κατοχικό δάνειο και την επιστροφή των αρχαιολογικών θησαυρών, ως ελάχιστο χρέος τιμής…». Ο κυβερνητισμός του ΣΥΡΙΖΑ και η ιδεολογική του μετατόπιση έχουν συνέπειες και στις θέσεις του για τις διεθνείς σχέσεις και την εξωτερική πολιτική και καταδεικνύει την ιδεολογικό-πολιτική μετακίνηση του κόμματος.
18. η ανάλυση για το ρόλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι το μόνο σημείο που το 1ο και το 2ο συνέδριο έχουν πολιτική και ιδεολογική ομοιότητα. Τα δύο κείμενα θέσεων ασκούν κριτική στις πολιτικές που εφαρμόζονται από την Ε.Ε καταθέτοντας παράλληλα προτάσεις για τη διαφορετική λειτουργία της. Και στις δύο περιπτώσεις η Ένωση αντιμετωπίζεται ως ένα σύστημα, ένας υπερεθνικός οργανισμός, που μπορεί να μεταρρυθμιστεί και ακόμη να «επαναθεμελιωθεί». Η «επαναθεμελίωση» της παρουσιάζεται ως μια διαδικασία που θα προκύψει ως αποτέλεσμα της αλλαγής των πολιτικών συσχετισμών στην ήπειρο. Στη λογική αυτή εντάσσονται οι προτάσεις για αλλαγή της ΚΑΠ (Κοινή Αγροτική Πολιτική) ή για διεύρυνση της δημοκρατίας στους θεσμούς της. Η ζωή όμως αποδεικνύει ότι αυτή η θεώρηση της Ε.Ε. είναι εξωπραγματική αλλά και επικίνδυνη για την χώρα μας.
—Η απουσία οποιασδήποτε αριστερής πολιτικής και η πλήρης ιδεολογικό-πολιτική ενσωμάτωση του ΣΥΡΙΖΑ γίνεται ορατή ιδιαίτερα στις «26 προγραμματικές τομές που προτείνει και διεκδικεί ο ΣΥΡΙΖΑ», οι οποίες περιέχονται στο τελευταίο μέρος των θέσεων προς το 2ο συνέδριο. Το σύνθημα που το κόμμα πορεύτηκε όλα τα προηγούμενα χρόνια, «Να πληρώσουν οι πλούσιοι», εξαφανίζεται και είναι πραγματικά εκκωφαντική η σιωπή του κειμένου των θέσεων του 2ουσυνεδρίου. Σε συνδυασμό με την εφαρμοζόμενη οικονομική διαχείριση το οδηγούν σε μια νέα φυσιογνωμία. Η σοσιαλδημοκρατική μετάλλαξη του ΣΥΡΙΖΑ και η προσχώρηση του στα κόμματα του αστικού μπλοκ αποτυπώνεται εντυπωσιακά στην ΠΛΗΡΗ εγκατάλειψη των θέσεων για φορολόγηση του εγχώριου μεγάλου κεφαλαίoυ.
Συγκριτικά με τους άξονες δράσης που προτείνονται στις θέσεις του συνεδρίου του 2016 σε σχέση με το 2013 εύκολα μπορούμε να σχολιάσουμε ότι πρόκειται για πολιτικές θέσεις δυο διαφορετικών κομμάτων που δεν τοποθετούνται στο ίδιο σημείο του ιδεολογικού άξονα.
Ν Μυλωνάς.
